به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، بزرگ‌ترین واحد پرورش شتر در زاهدان با ۴۱۰نفر شتر شیری، به‌صورت هفتگی 3تن شیر تولید می‌کند تا برای تبدیل به شیر خشک به کارخانه‌های فرآورده‌های لبنی خراسان رضوی ارسال شود. به‌گفته مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان، شیر خشک شتر در سال‌های اخیر علاوه بر مصارف داخلی به کشورهایی چون چین، امارات و ترکیه صادر شده است. سیدحسین حسینی‌جنگجو درباره وضعیت پرورش شتر، تولید شیر خشک و... صحبت کرده است.

سیستان و بلوچستان شترهای بومی دارد، ولی اغلب شترهای استان از کشورهای دیگر وارد می‌شوند. تفاوت شترهای بومی با شترهای وارداتی چیست؟

شترهای بومی تولید شیر و گوشت‌شان کم است و حتی جثه کوچک‌تری نسبت به شترهای وارداتی دارند. شترهای بومی روزانه در بهترین حالت بین 4 تا 5 کیلوگرم تولید شیر می‌کنند، ولی شترهای وارداتی روازنه بین 10 تا 24 کیلوگرم شیردهی دارند. معمولا شترها از افغانستان و پاکستان به کشور وارد می‌شوند که ما شترها را از پاکستان وارد کردیم. شترهای وارداتی از چند نژاد سندی، لاری، موریتانی و... هستند. شترهایی که در استان وجود دارند، تقریبا همگی وارداتی هستند؛ یعنی از نظر میزان شیردهی و گوشت جزو شترهای بسیار خوب به‌حساب می‌آیند.

‌در این استان حدود 73هزار نفر شتر وجود دارد و کل شترهای کشور حدود 164هزار نفر است. با این حال، شیرخشک در استان فرآوری نمی‌شود. چرا؟

در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل ما تبدیل شیر شتر به شیر خشک است. یک کیلوگرم شیر گاو حدود 16هزار تومان است، ولی شیر شتر بین کیلویی 50 تا 55 هزار تومان است. مشکل اینجاست که شیر شتر را نمی‌توانیم به‌مدت طولانی نگهداری کنیم. چربی شیر گاو گرفته و تبدیل به پنیر و فرآورده‌های مختلف لبنی می‌شود، اما شیر شتر به‌دلیل شرایطی که دارد، خیلی زود تبدیل به دوغ می‌شود.

دوغ شتر همان خاصیت شیر را دارد و البته بازار بهتری نسبت به شیر شتر داراست. با این حال، ما نمی‌توانیم کل شیر شتر را تبدیل به دوغ کنیم و بهترین کار این است که تبدیل به شیر خشک شود. در 2سال گذشته چندبار شیر خشک تولید کردیم و امسال نیز شیر شتر را به نیشابور فرستادیم تا شیر خشک تهیه شود. شیر خشک شتر را امسال به چین و امارات صادر کردیم، با این حال، ارتباط تجاری آن برقرار نشده است.

‌درواقع مشکل اصلی نبود دستگاه تبدیل شیر به شیرخشک در استان است. آیا اقداماتی برای رفع این مشکل انجام شده است؟

ما مجبور هستیم شیر را از استان بارگیری کنیم و مثلا به مشهد، اصفهان و تهران بفرستیم. حمل‌ونقل آن هم هزینه‌بر و هم زمان‌بر است و به همین دلیل، بر کیفیت شیر تأثیر می‌گذارد. اگر دستگاه تبدیل شیر به شیر خشک در استان باشد، ما می‌توانیم صادرات آن را از سیستان و بلوچستان انجام دهیم؛ یعنی صادرات هم به کشورهای شرق آسیا و هم به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صورت بگیرد. البته سال گذشته صادرات از استان به کشور ترکیه انجام شده است.‌

مراکز مهم پرورش شتر

برخی شهرها در استان‌های مختلف جزو مراکز مهم پرورش شتر محسوب می‌شوند. روستای طرود در سمنان یکی از این مراکز است. در گلستان پرورش شتر در ترکمن‌صحرا ظرفیت بالایی دارد؛ به‌ویژه در روستای قرنجیک که در ٣٥کیلومتری این بندر قرار گرفته، پرورش شتر و محصولات شیر شتر مانند خامه و... در بین مردم این منطقه رواج دارد. شهرستان ریگان در کرمان نیز رتبه نخست پرورش شتر در این استان را به‌خود اختصاص داده است.

همچنین شهرستان‌های ایرانشهر و دلگان با داشتن بیش از 14هزار نفر شتر به‌عنوان مناطق مستعد پرورش این حیوان محسوب می‌شوند. برخی تغییرات اقلیمی در آذربایجان شرقی مانند خشک شدن دریاچه ارومیه زمینه را برای پرورش شتر فراهم کرده است. دشت مغان نیز از مناطق و مراکز مهم پرورش شتر در این استان به‌حساب می‌آید که اغلب نژاد شتر دوکوهانه در این منطقه پرورش داده می‌شود. در مناطق داریون، بید زرد و صدرا در استان فارس پرورش شتر رواج دارد و در اصفهان نیز نجف‌آباد جزو شهرستان‌هایی است که واحد دامی شتر دارد.‌

از شیر شتر تا شیرخشک شتر

پرورش شتر از گذشته‌ای دور در مناطق خشک و بیابانی کشور رواج داشته و سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی استان‌های قطب پرورش شتر محسوب می‌شوند. جالب اینکه در اغلب استان‌ها واحدهای دامی شتر وجود دارد. استان‌هایی چون گلستان، یزد، کرمان، هرمزگان، خراسان رضوی، اصفهان، سمنان، خوزستان، بوشهر، قم، تهران، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان غربی، ایلام، قزوین، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، زنجان و... واحدهای پرورش شتر دارند؛ واحدهایی که می‌تواند جایگزین مناسبی برای دامپروری گاو و حتی گوسفند باشد؛ زیرا گوشت شتر مانند گوسفند طبع گرمی دارد و شیر و شیرخشک شتر پر از خاصیت است؛ به‌ویژه آنکه شتر نسبت به کم‌آبی و نهاده‌های دامی و... مقاوم و از این جهت پرورش شتر مقرون به صرفه است.

فواید شیرخشک شتر

با اینکه گوشت، شیر، دوغ و شیرخشک از شتر نسبت به فرآورده‌های لبنی گاو و گوسفند قیمت بالاتری دارد، اما به‌نظر می‌رسد با افزایش واحدهای پرورش شتر در کشور قیمت آن کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر شیر و دوغ شتر، در سال‌های اخیر شیرخشک از شتر نیز مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. شیر خشک شتر سلامت دستگاه گوارش و ایمنی سیستمیک را بهبود می‌بخشد و به بدن شما کمک می‌کند تا فشار خون سالم را حفظ کند. به حفظ عملکرد ذهنی کمک کرده و از بدن در برابر عفونت‌های ویروسی و باکتریایی محافظت می‌کند. برای کودکانی که از اتیسم و بیش‌فعالی رنج می‌برند، شیرخشک شتر مفید است.‌